Các thành phố đang cố “cứu” Trái Đất khỏi tác hại của xe hơi

 

 

Nỗ lực của London bắt đầu từ khá sớm. Năm 2003, chính quyền thành phố bắt đầu thu phí tắc đường 5 Bảng Anh (khoảng 8 USD thời điểm đó) đối với những người lái xe con và xe tải vào trung tâm thành phố từ 7h đến 18h các ngày trong tuần. Sau đó, mức phí tăng lên 11,50 Bảng.

 

Tháng 4/2019, thủ đô nước Anh áp dụng quy định về vùng khí thải cực thấp (Ultra Low Emissions Zone), song song với thu phí ùn tắc. Quy định áp dụng đối với các xe diesel không tuân thủ tiêu chuẩn khí thải Euro 6 cũng như các xe xăng đã sử dụng trên 14 năm. Tổng cộng, lái xe vào trung tâm thành phố có thể khiến nhiều chủ sở hữu thiệt hại tới 24 Bảng Anh/ngày.

 

Bên cạnh thu phí, London còn thực hiện một số biện pháp khác với mục tiêu làm sạch không khí, bao gồm không cấp giấy phép cho các xe taxi sử dụng động cơ diesel. Cùng với đó là khoản ưu đãi 3.500 Bảng Anh dành cho các doanh nghiệp nhỏ và các tổ chức từ thiện đổi từ xe tải và xe con cũ sang xe điện.

 

Tháng 10/2019, nồng độ nitơ dioxide trong không khí giảm 36% so với tháng 2/2017. Nếu so với khoảng thời gian một tháng trước khi quy định mới có hiệu lực, số lượng những phương tiện gây ô nhiễm xuất hiện ở trung tâm thành phố cũng giảm trung bình 13.500 xe/ngày.

 

 

 

Bắc Kinh vốn “nổi tiếng” về ô nhiễm không khí và một trong những thủ phạm chính được cho là xe hơi.

Những năm gần đây, cơ quan quản lý đã áp dụng không ít biện pháp nhằm cải thiện tình trạng ô nhiễm không khí cũng như ùn tắc giao thông trong thành phố, bao gồm: Khuyến khích loại bỏ những chiếc xe diesel đời cũ hay đưa ra các tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt hơn.

 

Năm 2011, Bắc Kinh đưa ra một chiến dịch bất thường, yêu cầu người dân tham gia trò may rủi, đó là quay số để được cấp biển số xe (tương tự hình thức chơi xổ số). Cơ hội “trúng số” khi mua xe điện sẽ cao hơn so với việc mua một chiếc xe sử dụng động cơ xăng.

 

Biện pháp này giúp giảm đáng kể số lượng xe đăng ký mới và việc người nào đó phải chờ đợi một thời gian dài mới được cấp đăng ký xe không phải hiếm gặp. Từng có thời điểm trong số hơn 700 người nộp đơn, chỉ một người “trúng số”.

Không những vậy, mỗi chiếc xe chạy xăng buộc phải “nghỉ ngơi” ít nhất một ngày trong tuần, tùy thuộc vào các chữ số cuối cùng trên biển số xe.

 

Tuy nhiên, những người giàu có vẫn không ngừng mua xe. Họ thậm chí tìm cách xin cấp giấy phép ở những khu vực ngoại thành nhằm “lách luật”, khiến Bắc Kinh tiếp tục phải đưa ra những ràn cản mới, điển hình là quy định về tần suất những chiếc xe từ bên ngoài có thể đỗ trong thành phố.

 

Thực tế cho thấy chất lượng không khí tại Bắc Kinh đã có dấu hiệu tích cực. Theo một báo cáo của Liên Hợp Quốc, từ năm 1998 đến 2018, tình trạng ô nhiễm liên quan đến các phương tiện giao thông giảm đáng kể (nồng độ nitơ dioxide giảm 55%, bụi mịn PM 2.5 giảm 81%).

 

Mặc dù vậy, những con số trên chưa thể đáp ứng các tiêu chuẩn quốc gia về ô nhiễm bụi mịn, thậm chí vẫn vượt xa ngưỡng an toàn đối với con người (theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới).

 

 

 

Chất lượng không khí tại New Delhi cũng không “khá khẩm” hơn Bắc Kinh. Thủ đô của Ấn Độ nằm trong số những địa danh ô nhiễm nhất thế giới do khí thải từ xe cộ, các hoạt động xây dựng hay việc người dân đốt rơm rạ chuẩn bị cho vụ mùa mới.

Nhằm giảm bớt tình trạng ô nhiễm đang ở mức báo động, chính quyền thành phố đã đề ra một loạt biện pháp như xây dựng hệ thống Metro rộng khắp, xây đường cao tốc ở khu vực ngoại ô để hạn chế xe tải lưu thông trong thành phố, hạn chế xe đời cũ, yêu cầu tất cả các xe bus, xe taxi chuyển từ sử dụng diesel sang khí tự nhiên bớt độc hại hơn đối với môi trường.

 

Mặc dù vậy, chúng chưa phát huy nhiều tác dụng. Số liệu phân tích được chính phủ Ấn Độ cung cấp cho thấy trong vòng 10 năm, từ 2006 đến 2016, số lượng xe ôtô đăng ký mới tại New Delhi tăng 11% lên tổng số 9 triệu phương tiện. Báo cáo chỉ ra rằng: trong tổng quãng đường mà các phương tiện đi được, xe bus và tàu điện ngầm chiếm 49%, còn lại 51% thuộc về xe cá nhân. Bởi vậy, nhu cầu đặt ra là cần phải khuyến khích hơn nữa việc di chuyển bằng phương tiện công cộng.

 

Từng có thời điểm New Delhi liên tục chìm trong màn khói bụi dày đặc khiến giới chức thành phố ra lệnh đóng cửa các trường học nhằm đảm bảo sự an toàn cho học sinh.

 

Theo Cơ quan Giám sát ô nhiễm của chính phủ (SAFAR), chỉ số chất lượng không khí tại thủ đô đã đạt đến ngưỡng huy hiểm 474 microgram/m3, gấp 9 lần mức an toàn đối với sức khỏe của con người theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tình trạng khói bụi ở New Delhi nói riêng, miền Bắc Ấn Độ nói chung càng trở nên nghiêm trọng do ảnh hưởng của không khí lạnh, nhiệt độ thấp cùng gió yếu làm không khí trở nên “đặc quánh”.

 

Trước thực trạng trên, các nhà chức trách nước này tiếp tục ra quy định chỉ cho phép sử dụng xe ôtô theo biển số chẵn lẻ, tạm thời cấm các hoạt động xây dựng và khuyến cáo người dân không ra ngoài nếu không thực sự cần thiết. Còn những biện pháp này có hiệu quả hay không thì phải chờ thời gian trả lời.

 

 

 

Tháng 11/2018, Madrid (Thủ đô Tây Ban Nha) ra quy định hạn chế các xe xăng sản xuất trước năm 2000 và xe diesel sản xuất trước năm 2006 trong thành phố. Chúng chỉ được cho phép lưu thông nếu có chỗ đậu riêng. Từ năm 2020 trở đi, các xe thuộc nhóm trên sẽ bị cấm tuyệt đối.

 

Chủ sở hữu các phương tiện vi phạm sẽ bị phạt số tiền tương đương 100 USD. Với bước đi này, giới chức trách kỳ vọng lượng xe di chuyển vào trung tâm thành phố sẽ giảm khoảng 20%.

 

Động thái xuất hiện sau khi Ủy ban châu Âu cảnh báo Madrid chưa đạt được các mục tiêu về giảm ô nhiễm không khí.

 

Dựa trên dữ liệu từ hệ thống cảm biến trong thành phố, lệnh cấm đã đem lại những kết quả nhất định nhưng không phải ai cũng đồng tình với điều đó. Sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2019, phe bảo thủ tuyên bố sẽ xóa bỏ các hình phạt. Lý do được đưa ra là tình trạng ô nhiễm không khí xung quanh khu vực cấm thậm chí còn tồi tệ hơn trước.