Nghề may…sắt cho xe máy

Vài năm gần đây người ta bắt đầu có nhiều điều kiện hơn để thỏa mãn cái thú chơi xe và muốn có cái dáng xe cho vừa mắt chắc chắn là phải nhờ đến anh thợ gò hàn. Trước đây thị trường chỉ có vài mẫu xe thông dụng, nên mỗi khi cần chỉnh sửa, thợ chỉ cần phỏng theo hình đã có sẵn, gò chép theo đúng tỷ lệ mà không gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, việc đơn giản, khách lại ít nên không nhiều người có thể sống bằng nghề này.

 

Giờ cuộc sống đầy đủ hơn, người ta cũng chú tâm nhiều đến các thú chơi trong đó có nghệ thuật độ xe. Và đã chơi độ là phải chẳng giống ai nên thợ chẳng có sẵn mẫu mà sao chép, bắt buộc phải mày mò, phải tư duy nhiều hơn cho sản phẩm để làm thế nào đẹp mắt nuột nà mà xe vẫn vận hành tốt. Thợ càng khéo, càng nhiều ý tưởng thì lại càng đông khách.

 

Đồ nghề

 

Đồ nghề gồm rất nhiều loại đe

 

Những tiệm gò hàn nhỏ thường chỉ làm những việc như hàn cổ ống xả, phục chế lại các phần vỏ sắt của xe đa số là mấy chiếc dè sắt và đuôi xe Honda. Đồ nghề của thợ gò không nhiều, thông thường chỉ gồm bình hơi, mỏ hàn, búa, đe với vài cái cờ-lê để tháo lắp. Quan trọng nhất vẫn là đôi tay khéo léo của thợ.

 

và rất nhiều cổ ống xả

 

Nhưng đa số thợ gò hàn học nghề theo kiểu chuyền tay, tay nghề không được đánh giá bằng bậc như công nhân nhà nước mà đo đếm bằng khách hàng và những chiếc xe được tạo ra.

 

Bình khí đất đèn (Acetilen)

 

Thu nhập chính vẫn là từ những khách vãng lai hàn cắt sửa chữa mấy đồ xe bị hư mọt. Công việc cũng đủ trả tiền cửa hàng và chi phí gia đình nếu làm ăn chăm chỉ và tay nghề khéo léo. Tuy nhiên, hầu hết những người thợ đều mong ngóng nhận được những “công trình” đó là đơn đặt hàng độ xe, càng cầu kỳ thì người thợ càng hứng khởi.

 

Trang trí bên ngoài cửa hàng

 

Thi công

 

Chân dung một thợ gò hàn

 

Sau khi thỏa thuận về ý tưởng và các công đoạn thi công, khách thường ứng một khoản tiền để thợ mua nguyên vật liệu. Nguyên liệu là tôn và ống sắt được bán sẵn ngoài chợ với giá tùy theo độ dày loại tôn, phi ống.

 

Phục chế dè bị mọt

 

Công việc của tiệm không thể liền tay, đôi lúc lại có vài khách vãng lại vào làm cổ bô hay hàn chân trống thì dù có say xưa với mấy đường cong tuyệt mỹ thì tay thợ cũng phải dừng tác phẩm lại. Chính bởi vậy mà thời gian hoàn thiện sản phẩm đôi khi rất lâu. Mấy tay độ xe sốt ruột lắm nhưng cũng phải thông cảm bởi…“Nghề nó thế”. Nhưng khi đã bắt tay vào làm thì dường như quên đi mọi việc, quên cả ăn, thậm chí cũng chẳng để ý nhiều đến giấc ngủ mà trong đầu lúc nào cũng ngẫm suy về cái sườn xe, phác họa ra độ cong hình khối sản phẩm.

 

Một vết lõm

 

Gò một sản phẩm không đơn thuần là dùng búa đôi khi sản phẩm phải được gia nhiệt bằng hàn hơi sao cho có độ mềm vừa phải lúc đó tay thợ mới thoải mái tạo hình mà sản phẩm lại nuột nà. Hàn hơi khi ráp nối các chi tiết phải đều và ngấu đảm bảo bền chắc và không con vênh. Với một tay thợ lành nghề, những tấm tôn, ống sắt sẽ trở nên mềm mại như vải vóc của anh thợ may. 

 

Đe tay được bọc bên trong vải

 

Tiếng búa tiếng đe cứ chát chúa, the thé, khá là khó chịu nhưng khi tập trung vào bề mặt vật liệu thấy các mặt phẳng cứ dần đầy lên, no tròn thì cái âm thanh chói tai kia lại trở thành một nhịp điệu rất dễ nghe và thấm vào người quan sát theo từng nhát búa.

 

Phục chế vết lõm trên thân xe Vespa LX

 

Một chiếc xe máy độ thường là gò lại bình xăng với đôi dè, chế lại cái xương yên hay đôi cốp, cùng lắm mới cắt vào khung. Ý tưởng của chủ xe với điều kiện và khả năng làm việc của thợ gò sẽ quyết định cho chiếc xe sẽ được hình thành như thế nào. Tầm quan trọng của ý tưởng thiết kế và khả năng đáp ứng của thợ là như nhau. Nếu ý tưởng mông lung hoặc xa với nền tảng của chiếc xe thì sản phẩm sẽ ngô nghê không hấp dẫn dù cho thợ gò có tài giỏi đến đâu. Trái lại nếu tay nghề thợ non thì đương nhiên chiếc xe sẽ thiếu đi đường nét nuột nà, cứng cáp hay các chi tiết tinh tế, khôn khéo, có khi tác phẩm làm xong chưa chắc đã vận hành được.

 

Đôi khi dùng tay không

 

Khó có thể thống kê được là bao nhiêu nghìn nhát búa để sản phẩm hoàn thiện, nhưng cuối cùng chiếc xe đã có được một diện mạo hoàn toàn mới. Bấy giờ cũng là lúc chủ xe tạm biệt anh thợ gò, tay thợ thì thỏa mãn cái nghiệp của mình, chủ xe thì đang hào hứng và lại tiếp tục hành trình đi tìm cái đẹp… Ngày hôm sau mặt trời lại bắt mọc từ đầu từ hướng đông, tiếng búa lại rộn ràng, anh thợ gò lại tiếp tục để tìm ra những đường nét đẹp vẫn đang ẩn trong những thanh sắt xù xì.

 

Gia nhiệt cho sản phẩm

 

 

Một sản phẩm hoàn thiện gò hàn