Hạn mức tiêu thụ nhiên liệu khiến nhiều hãng xe gặp khó

Việt Nam đang hướng đến mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Siết chặt quy định về mức tiêu thụ nhiên liệu của ô tô con được cho là một trong những giải pháp quan trọng. Theo dự thảo Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia mới, các nhà sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu ô tô sẽ phải tuân thủ hạn mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của toàn bộ mẫu xe bán ra (gọi tắt là CAFC). Mục tiêu là đến năm 2030, mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình quốc gia của ô tô con phải đạt 4,83 lít/100km. Mục tiêu này khiến không ít nhà sản xuất ô tô quan ngại. Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cũng cho rằng có thể làm thay đổi hiện trạng ngành công nghiệp ô tô Việt Nam.

Ảnh minh họa

Theo nghiên cứu của VAMA, với mục tiêu 4,83 lít/100 km vào năm 2030, hầu hết mẫu xe chạy xăng truyền thống (ICE) và một số xe hybrid (lai xăng điện) đang có mặt trên thị trường Việt Nam sẽ không đạt được hạn mức này. Cụ thể: 96% xe chạy xăng truyền thống và 14% xe hybrid hiện tại sẽ không đạt chuẩn.

Bên cạnh đó, trong giai đoạn 2026 - 2030, hầu hết thành viên VAMA đều không đáp ứng được mục tiêu tiêu thụ nhiên liệu trung bình chung toàn doanh nghiệp ngay trong năm đầu và trong cả giai đoạn áp dụng quy định, cho dù đã xét đến những nỗ lực chủ động trong việc chuyển đổi công nghệ sản phẩm của doanh nghiệp.

Để đáp ứng mục tiêu về hạn mức nhiên liệu 4,83 lít/100km, các hãng xe sẽ phải ngừng bán 97% mẫu xe chạy xăng truyền thống hiện hành. Trong trường hợp muốn giữ nguyên sản lượng bán hàng, các doanh nghiệp phải tăng đột biến sản lượng xe điện hóa (xe hybrid, xe hybrid sạc điện, xe thuần điện) lên khoảng 868% trong thời hạn khoảng 5 năm.

Theo VAMA, trong bối cảnh hạ tầng trạm sạc và mạng lưới điện còn hạn chế, việc thay đổi quá nhanh này có thể gây không ít khó khăn cho nhà sản xuất trong việc thực hiện mục tiêu đề ra. Thêm nữa, người dùng cũng chưa hoàn toàn quen với xe điện. Điều đó sẽ ảnh hưởng đến ngành công nghiệp ô tô, việc làm của người lao động, người dùng và cả nguồn thu ngân sách nhà nước.

Trước những thách thức trên, VAMA đề xuất lộ trình thực hiện linh hoạt hơn với mục tiêu mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình 6 lít/100km vào năm 2030. Bởi với lộ trình này, VAMA cho rằng: Việt Nam vẫn có thể đạt mục tiêu giảm 15,66 triệu tấn khí thải CO2 vào năm 2030 như cam kết tại NDC 2022, trong khi sẽ hạn chế tác động đến thị trường so với mục tiêu 4,83 lít/100km.

Ảnh minh họa

Nếu áp dụng lộ trình này, thì các hãng xe vẫn cần nỗ lực chuyển đổi cơ cấu sản phẩm theo hướng giảm khoảng 34% sản lượng xe chạy xăng và tăng ít nhất 366% xe điện hóa. Nhưng như thế sẽ khả thi hơn.

Không chỉ VAMA, các hiệp hội và cơ quan quản lý từ Hoa Kỳ và Nhật Bản cũng gửi góp ý tương tự. Đại diện cho các quốc gia này đều cho rằng: Mục tiêu đề ra trong dự thảo quá nghiêm ngặt và đề nghị kéo dài thời gian điều chỉnh, chuyển tiếp để các nhà sản xuất có thêm thời gian thích ứng.

Cụ thể: Theo Hiệp hội đại lý ô tô Mỹ (AAPC), Việt Nam nên giữ mục tiêu 6 lít/100km vào năm 2030 và xem xét áp dụng mức 4,83 lít/100km vào năm 2035. Về phạm vi áp dụng, đại diện Hoa Kỳ cũng kiến nghị cần các quy định chi tiết hơn với phạm vi áp dụng của dự thảo. Bởi một số loại xe chở khách công suất lớn như xe bán tải chạy dầu diesel hay các xe dẫn động 4 bánh sẽ khó đáp ứng các tiêu chuẩn này.

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản (JAMA) cũng đồng tình với đề xuất 6 lít/100km của VAMA. JAMA cũng đề nghị gia hạn thời gian điều chỉnh sản lượng từ 3 năm lên 5 năm do việc phát triển xe điện và xe tiết kiệm nhiên liệu mới cần khoảng 5 năm để thực hiện.

Trao đổi với Báo Xây dựng, Bộ Xây dựng - đại diện cơ quan soạn thảo - cho biết đã tiếp nhận tất cả ý kiến góp ý và sẽ xem xét, nghiên cứu trước khi báo cáo cấp có thẩm quyền.